Ο σχεδιασμός του κήπου αποτελεί μια διαδικασία που στοχεύει όχι μόνο να βελτιώσει το αισθητικό αποτέλεσμα, αλλά και να λύσει προβλήματα του περιβάλλοντος χώρου. Τα φυτά, ως ένα από τα βασικά συστατικά του κήπου, αξιοποιούνται από τον σχεδιαστή του κήπου με βάση συγκεκριμένα χαρακτηριστικά όπως το ύψος και πλάτος τους, το χρώμα του άνθους και των φύλλων, το σχήμα και την πυκνότητα των φύλλων, την υφή κ.ά.

Η λειτουργική σημασία της τοποθέτησης των φυτών στον κήπο και τη βεράντα συνδέεται με συγκεκριμένες ανάγκες του ιδιοκτήτη. Η προστασία της ιδιωτικότητας, η σκίαση, ο περιορισμός του θορύβου συνιστούν ορισμένα από τα ζητήματα που είναι πιθανό να αντιμετωπίσει ο κηποτέχνης.

Ας εξετάσουμε κάποιες βασικές κατηγορίες που διακρίνουμε τα φυτά στην αρχιτεκτονική τοπίου, με βάση τη χρήση τους:

Αρχιτεκτονικές χρήσεις. Τα φυτά αξιοποιούνται για:

• Να απαλύνουμε την παρουσία σκληρών υλικών, όπως οι τοίχοι.
• Να οριοθετήσουν το χώρο.
• Τη δημιουργία διαφορετικών επιπέδων στον κήπο, λαμβάνοντας υπόψη την ποικιλομορφία στον τρόπο ανάπτυξης και τα μορφολογικά χαρακτηριστικά τους .

Τεχνικές χρήσεις. Αναφερόμαστε σε σχεδιασμό που στοχεύει:

• Στην παρεμπόδιση του ηλιακού φωτός ή άλλης πηγής φωτός (π.χ. προβολείς αυτοκινήτων).
• Στη χάραξη φυσικών μονοπατιών και δρόμων.
• Στη δημιουργία ευχάριστων ήχων (π.χ. θρόισμα φύλλων).
• Την απελευθέρωση στο περιβάλλον ευχάριστων οσμών, κυρίως μέσω των ανθέων.
• Την παγίδευση ρύπων του αέρα.

Κλιματολογικός έλεγχος. Αναφέρεται στη διαμόρφωση του κλίματος στον κήπο μέσω:

• Εναλλαγής επιπέδων σκίασης, ανάλογα την εποχή. Τα φυλλοβόλα αποτελούν σημαντική κατηγορία φυτών για αυτή τη χρήση.
• Δημιουργίας ανεμοφρακτών για περιπτώσεις ανεμόπληκτων περιοχών.
• Ψύξης του χώρου, ιδιαίτερα το καλοκαίρι μέσω της κατάλληλης σκίασης κυρίως.

Αισθητικές χρήσεις. Είναι ο κύριος λόγος διαμόρφωσης του κήπου για τους περισσότερους και ο πλέον προφανής. Η άμβλυνση των εντυπώσεων λόγω του τσιμέντου και άλλων σκληρών υλικών, η εναλλαγή χρωμάτων και σχημάτων, η ενοποίηση του χώρου και άλλοι πολλοί παράγοντες λαμβάνονται υπόψη από το σχεδιαστή κήπων για την επίτευξη ενός όμορφου κήπου.