Φυτικό πολλαπλασιαστικό υλικό: όλα αρχίζουν από εδώ!

Δεν είναι λίγες οι φορές που εν ώρα παράδοσης μαθήματος στα σεμινάριά μου, αναφέρω τη σπουδαιότητα και το ρόλο του πολλαπλασιαστικού υλικού για τη σωστή εγκατάσταση μιας φυτείας.

Ως φυτικό πολλαπλασιαστικό υλικό εννοούμε όλα εκείνα τα τμήματα του φυτού που είναι δυνατόν να αξιοποιηθούν από τον καλλιεργητή ώστε να παραχθεί εκ νέου μία φυτεία. Μία από τις πρωταρχικές παρατηρήσεις του πρωτόγονου ανθρώπου ήταν η ικανότητα των φυτικών οργανισμών να αναπαράγονται από συγκεκριμένα όργανα. Αυτή ίσως να είναι μια αιτία η οποία οδήγησε στη συστηματοποίηση της γεωργίας και στη σημερινή της μορφή.

Ο πολλαπλασιασμός των φυτών διακρίνεται σε δύο βασικές κατηγορίες: τον εγγενή και τον αγενή.

Ο εγγενής τρόπος πολλαπλασιασμού αναφέρεται στη χρήση σπόρου και κυρίως εφαρμόζεται για την εγκατάσταση ετήσιων καλλιεργειών. Θεωρείται μέθοδος χαμηλού κόστους, με αρκετά πλεονεκτήματα αλλά και μειονεκτήματα. Η ευκολία στη χρήση του από τους αγρότες και η μικρή σχετικά δυνατότητα μετάδοσης ασθενειών συνιστούν μεταξύ άλλων, τα σημαντικότερα πλεονεκτήματα των σπόρων. Το πιο σοβαρό πρόβλημα που δημιουργεί η αναπαραγωγή με σπόρο, είναι η αδυναμία πιστής αναπαραγωγής των επιθυμητών χαρακτηριστικών από τα μητρικά φυτά (γονείς) στους απογόνους. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να παρατηρείται αστάθεια στις αποδόσεις, ιδιαίτερα σε δενδρώδεις καλλιέργειες.

Αντίθετα, με την αγενή μέθοδο χρησιμοποιούμε διάφορα μέρη του υπέργειου ή υπόγειου τμήματος των φυτών, ικανά να ριζοβολήσουν. Πολυετείς καλλιέργειες, όπως για παράδειγμα τα καρποφόρα δένδρα, αναπαράγονται αγενώς διότι διασφαλίζεται η σταθερότητα στην κληρονομικότητα των χαρακτηριστικών. Πολλαπλασιάζοντας τα φυτά με μοσχεύματα, στόλωνες ή όποιο άλλο τμήμα τους, οι παραγωγοί καταφέρνουν να μεταφέρουν με υψηλό ποσοστό πιστότητας τα χαρακτηριστικά του γονέα στην επόμενη γενεά. Το γεγονός αυτό είναι πολύ σημαντικό σε παραγωγικές φυτείες όπου η ομοιομορφία σε ποιότητα και απόδοση είναι το ζητούμενο.   

Η επιλογή του κατάλληλου πολλαπλασιαστικού υλικού σχετίζεται άρρηκτα με την πορεία της γεωργικής εκμετάλλευσης στο μέλλον. Βασικές παράμετροι που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη είναι:

• H φυσιολογική κατάσταση του πολλαπλασιαστικού υλικού, το οποίο πρέπει να χαρακτηρίζεται από ευρωστία και να είναι απαλλαγμένο από ασθένειες.
• Η καθαρότητα της παρτίδας, η οποία πρέπει να είναι απαλλαγμένη από προσμίξεις και ξένα υλικά.
• Η αντιπροσωπευτικότητα του υλικού ώστε να είμαστε βέβαιοι ότι θα εγκατασταθεί η ποικιλία την οποία έχουμε επιλέξει εκ των προτέρων.

Η κοινοτική και εθνική νομοθεσία περιλαμβάνει πλήθος διατάξεων που καθορίζουν τους κανόνες και τις διαδικασίες που πρέπει να πληρούνται για την ορθή-ασφαλή χρήση του φυτικού πολλαπλασιαστικού υλικού. Μέσω της τήρησης των απαραίτητων κανόνων περιορίζονται οι κίνδυνοι μετάδοσης σοβαρών ασθενειών και εχθρών που είναι δυνατόν να πλήξουν τις καλλιέργειες. Επιπρόσθετα διασφαλίζεται η καλή εγκατάσταση των φυτών, η οποία αποτελεί βασική προϋπόθεση για την περαιτέρω ανάπτυξή τους και παραγωγικότητά τους.