Μηδενική κατεργασία εδάφους: περιβαλλοντικά φιλική ή ακόμα χειρότερα;

Τελευταία γίνεται πολύς λόγος για την αναγκαιότητα κινητροδότησης των αγροτών της Ευρωπαϊκής Ένωσης ώστε να υιοθετήσουν τεχνικές μειωμένης εδαφοκατεργασίας, εγκαταλείποντας τον παραδοσιακό τρόπο μηχανικής κατεργασίας του εδάφους.

Είναι αλήθεια ότι η μηχανική κατεργασία του εδάφους έχει προσφέρει μεγάλες ευκολίες στον σύγχρονο αγρότη περιορίζοντας δαπάνες σε πόρους κι εργασία. Συνήθως όμως ότι διευκολύνει τον άνθρωπο μετατρέπεται παράλληλα και σε έναν παράγοντα που δημιουργεί προβλήματα. Οπότε και στην περίπτωση της μηχανικής κατεργασίας εδάφους η υπερβολική και αλόγιστη χρήση μηχανημάτων οδήγησε σε σημαντικά περιβαλλοντικά προβλήματα που σχετίζονται με την υποβάθμιση της δομής του εδάφους και τη διατάραξη των οικοσυστημάτων που περιβάλλουν τις αγροτικές γαίες.

Στο πλαίσιο της αναζήτησης τεχνικών μετριασμού των επιπτώσεων από την παραδοσιακή εδαφοκατεργασία, οι επιστήμονες εισήγαγαν τις μεθόδους ελαχιστοποίησης ενόχλησης του εδάφους, υπό τον γενικό όρο γεωργία συντήρησης.

Στον όρο γεωργία συντήρησης οι δύο πιο γνωστές μέθοδοι είναι η μειωμένη κατεργασία εδάφους (reduced tillage) και η μηδενική κατεργασία ή αλλιώς ακαλλιέργεια εδάφους (no till).

Πολλές φορές δημιουργείται μια σύγχυση ανάμεσα στους δύο προηγούμενους όρους που όμως είναι διαφορετικοί στην ουσία τους. Η μειωμένη εδαφοκατεργασία περιορίζεται στην ελάχιστη χρήση αρότρου (συνήθως 1 εφαρμογή), ενώ η μηδενική δεν περιλαμβάνει καμία παρέμβαση με μηχανικό εξοπλισμό.

Εκτεταμένες καταγραφές έδειξαν ότι αγρότες που υιοθέτησαν την μηδενική κατεργασία εγκαταλείποντας την παραδοσιακή μέθοδο, οδηγήθηκαν τελικά στην εκτεταμένη χρήση χημικών ζιζανιοκτόνων και την εγκατάσταση γενετικά τροποποιημένων οργανισμών ώστε να αντιμετωπίσουν τα ζιζάνια.

Αν το σκεφτεί κανείς, ο γεωργός αφήνει μια μέθοδο για να βελτιώσει το εδαφικό περιβάλλον και δημιουργεί μια νέα κατάσταση με τη χρήση φυτοφαρμάκων και ΓΤΟ, χωρίς να γνωρίζουμε αν τελικά το ισοζύγιο είναι θετικό για το περιβάλλον. Το ερώτημα είναι αν τελικά επιτυγχάνεται το πρασίνισμα της γεωργίας ή δημιουργούμε ένα νέο ζήτημα;

Η μηδενική κατεργασία εδάφους γίνεται πιο φιλική προς το περιβάλλον όταν εφαρμόζονται οι αρχές της γεωργίας συντήρησης και ειδικότερα όταν ισχύουν τα παρακάτω:

1. Η υιοθέτηση καθόλου κατεργασίας να έχει μόνιμο χαρακτήρα και όχι περιστασιακό. Αυτή η συνθήκη επιτρέπει στην χλωρίδα και πανίδα του εδάφους να σταθεροποιηθεί με αποτέλεσμα να μην υφίστανται σημαντικές μεταβολές που θα ζημιώσουν τη δομή του εδάφους.

2. Το έδαφος πρέπει να είναι μονίμως καλυμμένο με οργανική ύλη και υλικά που θα προστατεύουν αυτό από ήλιο, βροχή, παγωνιά και ανέμους ενώ παράλληλα θα συνιστά ένα υπόστρωμα τροφής για τους οργανισμούς που ζουν σε αυτό.

3. Οι καλλιέργειες που αναπτύσσονται στο έδαφος πρέπει να ποικίλουν υπό το πρίσμα βεβαίως και των απαιτήσεων της αγοράς. Οπότε ο σχεδιασμός συστημάτων αμειψισποράς, η συγκαλλιέργεια και η εφαρμογή διαφορετικών συστημάτων καλλιέργειας είναι αναγκαίες ενέργειες για τον γεωργό που επιθυμεί να εφαρμόσει την μηδενική κατεργασία εδάφους.

Η προστασία του περιβάλλοντος μέσω της εφαρμογής μεθόδου μηδενικής κατεργασίας έρχεται όταν ο γεωργός είναι κατάλληλα καταρτισμένος και απαραίτητα συνειδητοποιημένος.