Οι 5 αρχές σχεδιασμού στην αρχιτεκτονική τοπίου

Η διαμόρφωση του κήπου ή οποιουδήποτε άλλου εξωτερικού χώρου συνιστά μια διαδικασία που σε τελική ανάλυση έχει έντονο προσωπικό χαρακτήρα. Με άλλα λόγια ο κήπος είναι η αντανάκλαση της προσωπικότητας του ιδιοκτήτη και του σχεδιαστή, εκφραζόμενες ως προτιμήσεις, αντιπάθειες, συνήθειες και ιδιομορφίες.

Παρά ταύτα, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι όποιο κι αν είναι το αποτέλεσμα στη διαμόρφωση του τοπίου, υπάρχουν κανόνες που αν τους παραβιάσουμε τότε ο εξωτερικός χώρος είναι πολύ πιθανό να δημιουργήσει προβλήματα στους χρήστες. Προσοχή: δεν τίθεται ζήτημα αρέσκειας ή όχι αλλά λειτουργικότητας. Οι εν λόγω κανόνες αναφέρονται ως οι πέντε βασικές αρχές της αρχιτεκτονικής τοπίου, τις οποίες θα εξετάσουμε στο παρόν άρθρο.

Αρχή της Ισορροπίας: για να κατανοήσετε τον όρο σκεφτείτε μια πλάστιγγα, στα δύο άκρα της οποίας τοποθετούνται στοιχεία του κήπου και ασκούν μια οπτική επίδραση. Αν επιλέξω την απόλυτη ισορροπία τότε η οπτική επίδραση κατανέμεται ίσα στα δύο άκρα (αριστερά και δεξιά συνήθως), ενώ αν επιλέξω να γείρει η πλάστιγγα προς τη μία πλευρά το βλέμμα θα εστιάσει ομοίως αποσπώντας την προσοχή. Ειδικότερα στο σχεδιασμό συναντάμε απολύτως συμμετρικά σχέδια, ασύμμετρα σχέδια με εξισορρόπηση του αποτελέσματος, ασύμμετρα σχέδια ανισόρροπα και σχέσης φόντου-προσκηνίου.  

Αρχή της εστίασης: ένας κήπος συνήθως έχει ένα σημείο αναφοράς ή έλξης του επισκέπτη. Για παράδειγμα ο περίβολος ενός μουσείου αποτελεί υποστηρικτικό στοιχείο για την ανάδειξη του ίδιου του μουσείου. Σε έναν ιδιωτικό κήπο είθισται να εστιάζεται ο σχεδιασμός στην είσοδο του σπιτιού ή σε ένα ξεχωριστό στοιχείο, όπως ένα ιδιαίτερο φυτό ή κατασκευή. Προσοχή στις υπερβολές, που είναι συχνά συναντώμενη στους νέους σχεδιαστές τοπίου.

Αρχή της απλότητας: μία «μαθήτριά» μου στο σεμινάριο της Διαμόρφωσης Εξωτερικών Χώρων το διατύπωσε καταπληκτικά: less is more!. Δεν υπάρχει πεπατημένη οδός για να δείξουμε πως επιτυγχάνεται η απλότητα στον κήπο. Η πιο απλή και συνηθισμένη προσέγγιση είναι ο περιορισμός στη χρήση πολλών διαφορετικών φυτών, υλικών, χρωμάτων και άλλων στοιχείων.

Αρχή του ρυθμού: ο απώτερος στόχος τήρησης αυτής της αρχής είναι ο κήπος να γίνει αναγνωρίσιμος και οικείος. Όπως ένα αγαπημένο σας τραγούδι, τον σκοπό του οποίου αναγνωρίζετε από τις πρώτες νότες. Η επίτευξη του στόχου θα έρθει σχεδιάζοντας ρυθμικά: επαναλάβετε παρτέρια με παρόμοια χάραξη (π.χ. καμπύλα), φυτά μέσα στα παρτέρια του ίδιου είδους, υιοθετήστε μία συγκεκριμένη σχεδιαστική τακτική για ένα συγκεκριμένο σχέδιο σε όλο του το μήκος και πλάτος.

Αρχή της αναλογίας: είναι ίσως η πιο γνωστή έννοια στο ευρύ κοινό. Φανταστείτε να δημιουργήσει ο αρχιτέκτονας τοπίου μία παιδική χαρά όπου οι κατασκευές θα έχουν μέγεθος για ενήλικες. Θα γίνει αμέσως αφιλόξενη σε εκείνους για τους οποίους δημιουργήθηκε: τα παιδιά! Σε γενικές γραμμές η εισαγωγή της κλίμακας στο σχεδιασμό των εξωτερικών χώρων στοχεύει στην επίτευξη της αίσθησης ζεστασιάς και φιλοξενίας για τους χρήστες. Απλά αναλογιστείτε πως αισθάνεστε όταν περπατάτε ανάμεσα σε πελώρια δένδρα και πως ανάμεσα σε δένδρα που είναι έστω λίγο πιο ψηλά από εσάς.

” “