Πτώση ανθέων στην τομάτα: αίτια και έλεγχος

Η πτώση των ανθέων στην τομάτα αποτελεί συχνό πρόβλημα το οποίο είναι ικανό να απογοητεύσει τον ερασιτέχνη κηπουρό. Το φαινόμενο παρατηρείται ακόμη και σε υγιή φυτά λίγο πριν σχηματιστούν οι καρποί.

Αιτίες πτώσης των ανθέων

Η πτώση των ανθέων είναι δυνατόν να αποδοθεί σε διάφορους παράγοντες που σχετίζονται είτε με τη θερμοκρασία ανάπτυξης, είτε με καταπονήσεις του περιβάλλοντος. Επίσης είναι πιθανό οι εν λόγω παράγοντες να δρουν αθροιστικά στην εκδήλωση της ανθόρροιας. Ειδικότερα, αυτοί οι παράγοντες είναι:

• Πολύ χαμηλές ή πολύ υψηλές θερμοκρασίες.
• Προβληματική γονιμοποίηση.
• Υπερβολική ή ελλειμματική αζωτούχος λίπανση.
• Χαμηλά ή υπερβολικά επίπεδα υγρασίας.
• Προσβολές από παθογόνα.
• Μεγάλο βάρος καρπών.

Τρόποι ελέγχου της ανθόπτωσης
1. Καλλιέργεια ποικιλιών στο (μικρό)κλίμα της περιοχής
Η κατάλληλη επιλογή ποικιλίας σχετίζεται με τις θερμοκρασιακές απαιτήσεις της τομάτας. Το συνηθέστερο εύρος θερμοκρασιών ημέρας για ομαλή ανάπτυξη είναι από 21 έως 29°C, ενώ το αντίστοιχο εύρος για θερμοκρασίες νύχτας είναι 13-18°C.  Αν και τα φυτά τομάτας μπορούν να ανεχτούν ακραίες θερμοκρασίες για σύντομα χρονικά διαστήματα, οι πολλές ημέρες με θερμοκρασίες εκτός των παραπάνω ορίων προκαλούν σταμάτημα της ανάπτυξης των καρπών ως αντίδραση επιβίωσης του ίδιου του φυτού.
Οι καλλιεργητές των ψυχρότερων κλιμάτων δεν πρέπει να βιάζονται να συγκομίσουν τις τομάτες που φύτευσαν την Άνοιξη. Αντίθετα, είναι αναγκαία η αναμονή μέχρι οι θερμοκρασίες νύχτας να ανέλθουν σταθερά πάνω από 13°C ή προστατεύοντας τα φυτά με ειδικό υλικό κάλυψης τη νύχτα. Σε αυτή την περίπτωση η επιλογή πρώιμων ποικιλιών που αναπτύσσονται σε ψυχρά κλίματα είναι ιδανική. Από την άλλη πλευρά μια ποικιλία ανθεκτική στις υψηλές θερμοκρασίες και ιδιαίτερα σε παρατεταμένα διαστήματα ζέστης ή υγρασίας αποτελούν την καλύτερη επιλογή.

2. Διασφάλιση γονιμοποίησης
Οι τομάτες χρειάζονται τη συμβολή των εντόμων ή του αέρα ώστε να γονιμοποιήσουν τα άνθη τους. Όταν επικρατούν ακραίες καιρικές συνθήκες τότε καθίσταται δυσχερής η διαδικασία επικονίασης και γονιμοποίησης λόγω απουσίας των εντόμων (κυρίως μελισσών). Μια καλή λύση είναι η προσέλκυση μελισσών στον κήπο μας φυτεύοντας φυτά που φέρουν πλούσιο νέκταρ στα άνθη τους.

3. Λίπανση
Η εφαρμογή ισορροπημένης λίπανσης κατά τη φύτευση και κατά τον σχηματισμό των καρπών περιορίζει την πτώση των ανθέων. Το έδαφος/υπόστρωμα πρέπει να είναι υγιές και με επάρκεια σε οργανική ουσία. Επίσης η υπερβολική λίπανση με άζωτο ενισχύει την βλαστητική ανάπτυξη εις βάρος της αναπαραγωγικής, με αποτέλεσμα να μειώνεται ο αριθμός των παραγόμενων καρπών.

4. Ρύθμιση υγρασίας
Η ιδανική υγρασία για την τομάτα κυμαίνεται από 40-70%. Εάν η υγρασία είναι χαμηλότερη ή υψηλότερη από αυτά τα όρια τότε παρεμποδίζεται η διαδικασία της γονιμοποίησης μειώνοντας τόσο την ποσότητα της απελευθερούμενης γύρης, όσο και την ικανότητα προσκόλλησης των γυρεόκοκκων στο στίγμα. 

5. Άρδευση
Το πότισμα της καλλιέργειας τομάτας πρέπει να γίνεται τακτικά ανάλογα, σε συνάρτηση με τη ζέστη που επικρατεί στην περιοχή. Σημαντικό σημείο που χρήζει προσοχής είναι το βάθος του ποτίσματος ώστε οι βαθιές ρίζες της τομάτας να το αξιοποιήσουν στο έπακρο. Πότισμα στα επιφανειακά εδαφικά στρώματα θα καταπονήσει και εξασθενήσει τα φυτά.

6. Προστασία φυτών
Η τήρηση των κανόνων ορθής καλλιεργητικής πρακτικής και η έγκαιρη αντιμετώπισης εχθρών/ασθενειών συμβάλλει στον περιορισμό του φαινομένου της πτώσης των ανθέων.

7. Υπεράριθμα άνθη
Η συνύπαρξη μεγάλου αριθμού ανθέων στο ίδιο φυτό δημιουργεί ανταγωνιστικά φαινόμενα εξαιτίας της περιορισμένης διαθεσιμότητας σε νερό και θρεπτικά στοιχεία. Σε αυτή την περίπτωση το φυτό αυτορρυθμιζόμενο θα αποβάλλει ορισμένα άνθη. Μετά την αρχική συγκομιδή, λογικά το πρόβλημα  θα υποχωρήσει.

Ο σχηματισμός καρπών δεν είναι αποκλειστικά στο χέρι του καλλιεργητή. Όταν το πρόβλημα σχετίζεται με περιβαλλοντικούς παράγοντες (θερμοκρασία, υγρασία) τότε απαιτείται καρτερικότητα και υπομονή. Αν ο καιρός είναι κατάλληλος και διαπιστωθεί ότι οι γύρω καλλιεργητές δεν αντιμετωπίζουν προβλήματα τότε είναι πιθανή η λάθος καλλιεργητική στρατηγική.