Φυτά δείκτες της ποιότητας του εδάφους-Μέρος 2ο

Της Δρ Μαρίνας Μπαστουνοπούλου, γεωπόνου

Στο πρώτο μέρος του άρθρου Φυτά δείκτες της ποιότητας των εδαφών, έγινε αναφορά για τη χρησιμότητα της παρουσίας ορισμένων φυτών στον αγρό ώστε ο καλλιεργητής να εκτιμήσει κάποια φυσικοχημικά χαρακτηριστικά του εδάφους.

Για να γίνει πιο εύκολα αντιληπτή η σχέση μεταξύ των αυτοφυών  φυτών και των ιδιοτήτων του εδάφους, παρουσιάζονται ενδεικτικά δυο παραδείγματα: το αγριοράδικο και η στελλάρια.

Το αγριοράδικο ή πικραλίδα είναι πολυετές φυτό, πολύ δυναμικό με βαθύ ριζικό σύστημα, ώστε να μην  ανταγωνίζεται τα γύρω καλλιεργούμενα φυτά  σε θρεπτικά στοιχεία. Το αγριοράδικο απορροφά από το έδαφος την διπλάσια ή και τριπλάσια ποσότητα σιδήρου σε σχέση με άλλα φυτά. με αποτέλεσμα η  προσθήκη του στο κομπόστ  να θεωρείται  πολύτιμη.

Προτιμάει βαθιά και ισορροπημένα εδάφη. Η παρουσία του  αγριοράδικου στο χωράφι μας ή στον κήπο μας  υποδεικνύει μικρή έως καθόλου διαθεσιμότητα  του ασβεστίου από τα κολλοειδή του εδάφους. Σε κάθε περίπτωση, το ασβέστιο είναι σε πολύ μικρές συγκεντρώσεις  ή σε  μη αφομοιώσιμη μορφή από τα φυτά. Αυτό οφείλεται εν μέρει  στο γεγονός ότι το φυτό μέσω των ριζών του μεταφέρει το ασβέστιο καθώς και άλλα στοιχεία από τα ανώτερα επιφανειακά εκατοστά σε βαθύτερους εδαφικούς ορίζοντες (~1 μέτρο). Επιπλέον,  η παρουσία του μας δείχνει ότι τα υπολείμματα της οργανικής ουσίας στο έδαφος είναι μουχλιασμένα, εμποδίζοντας  ως εκ τούτου τη διαθεσιμότητα των θρεπτικών στοιχείων στο έδαφος. Τέλος δηλώνει την ύπαρξη ιζηματογενών αποθέσεων κάτω από την επιφάνεια του εδάφους και την πιθανή δημιουργία κρούστας, η οποία όμως μπορεί να διαπεραστεί από το ριζικό του σύστημα.

Η Στελλάρια είναι ένα ετήσιο χειμερινό αγριόχορτο. Βλαστάνει εκεί όπου υπάρχει μια αξιόλογη ποσότητα ενεργούς οργανικής ουσίας, δηλαδή στην επιφάνεια του εδάφους, ή  το λιγότερο, σε βαθύτερα στρώματα. Η παρουσία του υποδηλώνει ότι στο έδαφος έχει συσσωρευτεί υπερβολική οργανική ουσία, από γρασίδι που δεν έχει αποσυντεθεί, ή ότι έχει συσσωρευτεί αξιόλογη ποσότητα τύρφης και κοπριάς. Από την αποσύνθεση της οργανικής ουσίας απελευθερώνονται στο έδαφος οξέα και παράλληλα αποδεσμεύονται υπερβολικές ποσότητες θρεπτικών στοιχείων, τα οποία δημιουργούν τοξικότητα στο γρασίδι ή στα λαχανικά. Επειδή όμως  στο έδαφος δεν υπάρχει τόσο κολλοειδές υλικό, που να τα κρατήσει, τα  θρεπτικά στοιχεία  εντέλει απομακρύνονται από το εδαφικό σύστημα μέσω της έκπλυσης, υπό  την μορφή υδατοδιαλυτών  ενώσεων.